"İnsan, kendisinin başıboş bırakılacağını mı zanneder."(Kıyame, 75/36)

İslam dininde, gerekli şartları taşıyan her insanın, başta rabbine, kendisine, ailesine ve topluma karşı sorumlulukları vardır. Yukarıda mealini verdiğimiz ayette de ifade edildiği gibi o, sorumlu bir varlıktır, belirli bir amaç için yaratılmıştır, Onun varlığı amaçsız değildir. Kendisine başta akıl olmak üzere verilen sayısız nimetlere karşılık insanın da, gücü nispetinde yerine getirmek zorunda olduğu belli yükümlülükleri vardır. İnancımıza göre, verilen her nimetin insana yüklediği bir sorumluluk vardır. Nitekim "nihayet o gün (dünyada yararlandığınız) nimetlerden elbette hesaba çekileceksiniz"(tekasür, 10/8) ayeti, Bu gerçeği vurgulamaktadır.

 İnsana verilen nimetler, sayısızdır. Akıl, ilim, iman, evlat, mal, sıhhat bu nimetlerin başlıcalarını teşkil etmektedir. 

  "Hatırlayın ki rabbiniz size: Eğer şükrederseniz, elbette size nimetimi artıracağım ve eğer nankörlük ederseniz hiç şüphesiz azabım çok şiddetlidir! Diye bildirmişti." (İbrahim 14/7) âyetinde beyan edildiği gibi, insana verilen nimetlerin gerektiği şekilde kullanılması, söz konusu nimetlerin artırılmasının ön şartı olarak kabul edilmiştir. 

İnsan, belirli hak ve sorumluluklara muhatap bir varlıktır. Onun bireysel sorumluluğu yanında toplumsal sorumluluğu da vardır. Nitekim rasulullah (s.a.s), "Hepiniz çobansınız (sorumluluk sahibisiniz) ve hepiniz sürünüz (yetki alanınızdan) sorumlusunuz...(Buhari, cuma 11, cenâiz,32)
Hadisi ile kişinin hem ailesine hem de çevresine ya da yetkisi altındaki kimselere karşı sorumlu bir varlık olduğuna dikkat çekmektedir. 

Başlangıçta da ifade ettiğimiz üzere, yaratıcısı olan Allah'a, ailesine ve çevresine karşı yerine getirmek durumunda olduğu sorumluluklar vardır. Kimseye taşıyamayacağı bir yük/sorumluluk yüklenmemiştir.

 Rabbimize karşı sorumluluğumuz, onun Emir ve yasaklarına uyarak rızasına uygun yaşayan bir kul olmaktır. Ancak ne acıdır ki; bir pandemi salgını akabinden deprem yaşamış olmamıza rağmen çoğu insanlar günah işlemekte aşırı şekilde ileri gitmişler dünyaya düşkünlükleri Allah'a karşı sorumluluklarını unuturmuştur. Zira o, bizi kendisine ibadet edelim diye yaratmıştır. Nitekim "Ben cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye yarattım."(Zariyat, 51/56) Ayeti bu hususu dile getirmektedir.

 Şüphesiz ibadet kavramı çok geniş kapsamlı bir kavramdır. Namaz,zekat ,Hac, oruç gibi ibadetlerin yanı sıra Allah için, ailemize, çevremize karşı sorumluluklarımızı yerine getirmemiz, onların hak ve hukuklarına riayet etmemiz de ibadettir.

Ailemize karşı da yerine getirmek durumunda olduğumuz sorunluluklarımız vardır. Eşimiz, çocuklarımız, anne-babamız, yakın ve uzak akrabamız, ailemizi teşkil eder. Bu itibarla onların insan olarak yaşamlarını devam ettirebilmeleri için ihtiyaç duydukları şeyleri imkanlarımız ölçüsünde karşılamaya gayret etmemiz sorumluluğumuzun bir gereğidir. Çocuklarımızın eğitim ve öğretimi, onların topluma hayırlı birer insan olarak yetişmeleri için uğraş sarf etmek her anne babanın görevidir. Onları sadece yaşadıkları âna (dünyaya) göre değil geleceğe (ahirete) yönelik de eğitmemiz gerekir. Kur'an-ı Kerim'de yüce Mevla şöyle buyurur, "Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun. O ateşin başında gayet katı, Çetin, Allah'ın kendilerine verdiği emirlere karşı gelmeyen ve kendilerine emredilen şeyi yapan melekler vardır."(Tahrim, 66/6) buyurarak, çoluk çocuğumuzu sadece bu dünyaya yönelik değil aynı zamanda dini sorumluluklarını bilecek şekilde yetiştirmemizin gereğini dile getiriyor.

Nitekim sevgili peygamberimiz (s.a.s) bu durumu gayet dikkat çekici bir şekilde dile getirerek: "Nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, ya iyiliği ( maruf) Emir ve kötülükten (münker) men edersiniz yahut Allahu teâla size azap (toplumsal kargaşa) gönderir. Sonra Allah'a yalvarırsınız da duanız kabul edilmez."(Tirmizi "fiten",9) buyurmaktadır.

Bugün maalesef bana dokunmayan yılan bin yaşasın mantığıyla insanlar yanı başında işlenen bir günahı gördüğü halde ses çıkarmaz bir şey söylemez hale gelmiş durumda. Oysa peygamber Efendimiz bir kötülük gördüğümüz zaman ona gücümüz nispetinde elimizde veya dilimizle engel olma tavsiyesinde bulunmuştur. Ramazan ayının içindeyiz. %99'u Müslüman olan bir ülkede, beldede insanlar alenen  açıktan yiyip içmek de çekinmeden utanmadan sigarasını çok rahat bir şekilde tüttürmektedir. 
Bu özgürlük değil, tamamen Allah'a isyan müslümana  saygısızlıktır. Farklı din mensubu olan insanlar Müslüman olan kişilere oruç tutmaları hasebiyle hürmeten ulu orta yiyip içmeyip hürmet gösteriyorlar. Ancak Müslümanım diyen İslam'dan bir haber benim Müslüman kardeşim çok rahat bir şekilde Allah'a isyan ediyor. orucunu açıktan göstere göstere yiyor. Onun için Müslüman emri bil maruf yapmak zorundadır iyiliği emretmek kötülükten men etmek zorundadır.

İslam toplumsal hayatta nemelazımcılığın hoş bir tutum olmadığını bu ve benzeri hadiseler her halükarda, haksızlıklarla, adaletsizliklerle, topluma zararı olan her şeyle mücadeleyi emretmektedir ki bu da topluma karşı fertlerin sorumluluğunun bir gereğidir. Zira mücadele terk edilirse, doğacak zararlardan ve olumsuzluklardan bütün toplum bireylerinin etkileneceği ve sorumlu tutulacağı ifade edilmektedir. 

Nakledilen ayet ve hadislerden de anlaşıldığı gibi, insan duyarsız, sorumsuz bir varlık değildir. Onun yüce Allah'a, kendisine ve topluma karşı bir dizi sorumlulukları vardır. Bu sorumluluklar, Allah'ın rızasını kazanmak amacıyla yerine getirilirse ibadet olarak nitelendirilir. 

Selam ve dua ile..